Psikoterapi Nedir? Hangi Alanlarda Kullanılır ve Nasıl Uygulanır? Uygulama Fiyatı Nedir?

Yaşamın yoğun ve stresli temposu, bireylerde çeşitli psikolojik sorunların ortaya çıkmasına yol açabilir. Bu nedenle son yıllarda psikolojik destek alan kişilerin sayısında gözle görülür bir artış yaşanmaktadır. Uzmanlar, danışanlarının karşılaştığı sorunların çözümünde sıklıkla psikoterapi yönteminden yararlanmaktadır. Psikoterapinin uygulanma sürecinde temel amaç, bireyin duygusal farkındalığını artırmak, olumsuz düşünce ve davranış biçimlerini değiştirmek, sorunlarla başa çıkma kapasitelerini geliştirmek ve yaşam kalitesini yükseltmektir.

Konuşma terapisi olarak da bilinen psikoterapi, uzman eşliğinde yürütülür ve temel amacı, bireyin kendini daha iyi tanıması, içsel çatışmalarını anlaması ve yaşam motivasyonunu yükseltmesidir. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Opr. Dr. Gülşah Dalgacı, psikoterapinin tanımını, çeşitlerini, tedavi tekniklerini ve nasıl uygulandığını anlattı.

Psikoterapi nedir?

Psikoterapi, bir psikiyatrist ya da psikolog tarafından yürütülen; bireylerin ruhsal sağlıklarını güçlendirmeyi, duygusal sorunların giderilmesini ve daha dengeli bir yaşam sürmelerini amaçlayan bir tedavi yöntemidir. Konuşma temeline dayanan bu süreçte birey, karşılaştığı zorluklarla başa çıkma becerilerini geliştirir. Bireysel, grup veya aile seansları biçiminde gerçekleştirilebilen psikoterapide; kişinin yaşamını şekillendiren düşünce kalıpları, davranış biçimleri, alışkanlıkları ve çevresel etkenler değerlendirilir. Danışan, yaşadığı stres ve ruhsal sıkıntıları terapistiyle paylaşır. Bu süreçte depresyon, travma, kaygı, panik atak, umutsuzluk, uyku ya da iştah değişiklikleri gibi ruhsal problemler üzerinde durulur.

Psikoterapi Çeşitleri ve Tedavi Teknikleri Nelerdir?

Psikoterapi, bireyin güçlü yönlerini fark etmesine, yaşamında kalıcı değişimler yapmasına ve sorunlara yönelik etkili çözümler geliştirmesine yardımcı olan bilimsel bir tedavi yöntemidir. Etkinliği tıbben ve akademik olarak kanıtlanmış farklı türleri bulunan psikoterapi; bireysel, çift, aile ya da grup formatlarında uygulanabilir. Gerektiğinde ilaç tedavisiyle de desteklenebilir. Hangi yöntemin kullanılacağı, danışanın ihtiyaçları ve ruhsal durumu dikkate alınarak belirlenir. Psikoterapi türleri şu şekilde sıralanabilir:

Bilişsel Davranış Terapisi (BDT): Bireyin ruhsal sağlığını olumsuz etkileyen düşünce, duygu ve davranışları fark etmesine ve bunları yeniden yapılandırmasına odaklanır. Bu yaklaşımda kişi yakından izlenir. Sağlıksız, hatalı veya işlevsiz düşünceler belirlenerek yerlerine daha gerçekçi ve sağlıklı düşünce kalıpları yerleştirilir. Genellikle depresyon, anksiyete (kaygı) bozuklukları, panik atak, travma sonrası stres, obsesif kompulsif ve yeme bozuklukları gibi durumların tedavisinde etkili biçimde uygulanır. Terapide, bireyin olumsuz düşünce döngülerinden kurtularak ve daha dengeli bir yaşam sürmesi hedeflenir.

Psikodinamik Terapi: Psikodinamik terapi, bireyin bilinçdışı süreçlerini, geçmiş yaşantılarını ve bastırılmış duygularını anlamaya yönelik bir terapi türüdür. Kişinin bugünkü duygu, düşünce ve davranışlarının kökenini, çoğunlukla farkında olmadan yaşadığı geçmiş deneyimlerde araştırır. Bu yaklaşım, bastırılmış duyguların ve içsel çatışmaların fark edilmesini sağlayarak insanın kendini daha iyi anlamasına yardımcı olur. Psikodinamik terapi, bireyin bilinçdışı anlayışlarını geliştirir. Bu sayede duygusal farkındalığın artması ve daha sağlıklı davranış şekillerinin gelişmesi amaçlanır.

Hümanistik Terapi:  Hümanistik terapi, her bireyin kendine özgü bir yapısı olduğunu varsayar. Kişiyi benzer gruplarla değil, kendi deneyimleri içinde ele alır. Bu bakış tarzı, bireyin kendini gerçekleştirme potansiyeline ulaşmasını, yaşamına anlam katmasını ve öz farkındalığını artırmasını sağlar. Terapist, danışana hiç bir koşul ileri sürmeden kabul eder. Empatiyle dinler ve yargılamadan bir anlayış sunar. Bu süreçte kişi, olumlu yönlerini fark etmeyi, özgüvenini geliştirmeyi ve kendini olduğu gibi kabullenmeyi öğrenir. Hümanistik terapi, bireyin bilgelik, gelişim, iyileşme ve doyum arayışında içsel kaynaklarını ve içgüdülerini kullanma becerisini güçlendirir. Böylece kişi, yaşamına daha bütüncül ve anlamlı bir perspektif kazandırır.

Aile ve Çift Terapisi:  Aile ve çift terapisi, eşler arasındaki iletişim sorunlarını, maddi kaygıları, anlaşmazlıkları, çocuklarla ilgili problemleri, çatışmaları ve duygusal uzaklaşmaları değerlendirir. Terapide tarafların birbirlerini daha iyi anlamaları empati kurmaları ve sağlıklı iletişim biçimleri geliştirmeleri üzerinde durulur. Bu süreçte çiftler, ilişkilerini etkileyen olumsuz kalıpları fark eder ve bunları daha işlevsel davranışlarla değiştirmeyi öğrenir. Aile ve çift terapisi, evliliklerde yaşanan krizlerin çözümüne, bağlılığın güçlenmesine ve duygusal yakınlığın yeniden inşa edilmesine katkı sağlar.

Grup Terapisi: İkiden fazla kişinin katıldığı grup terapisi, benzer sorunları yaşayan bireylerin bir araya gelerek tecrübelerini paylaştıkları, birbirlerini dinledikleri bir terapi modelidir. Grup desteği, kişinin kendini ifade etmesini kolaylaştırır, sosyal becerilerini geliştirir ve aidiyet duygusunu güçlendirir. Katılımcıların kendilerini yalnız hissetmemeleri temin edilir.

Gestalt Terapisi: Bireyin anlık deneyimlerine odaklanan, sorumluluk ve öz farkındalık kavramlarını vurgulayan bir terapi yaklaşımıdır. “Şimdi ve burada” ilkesine dayanan bu ekol, kişinin geçmiş ya da gelecek yerine mevcut yaşantısına yönelmesini ister. Zihin, beden, duygu ve ruhu bir bütün olarak kabul eden bu terapi, bireyin duygularını fark etmesini, bastırılmış yönlerini kabul etmesini ve bütüncül bir benlik algısı geliştirmesine odaklanır. Bu doğrultuda kişi, kendisiyle ve çevresiyle daha sağlıklı bir ilişki kurmayı öğrenir.

Varoluşçu Terapi: Varoluşçu terapi, bireyin yaşamın anlamı, özgürlük, sorumluluk, sevgi, kaygı, ölüm ve kendini gerçekleştirme gibi temel varoluşsal hususlarla yüzleşmesini temin eden bir terapi yaklaşımıdır. Bu ekol, insanın yaşamını bilinçli seçimlerle şekillendirebilen özgür bir varlık olduğu düşüncesine dayanır. Terapinin amacı, bireyin kendi seçimlerinin ve bu seçimlerin sonuçlarının farkına varmasını sağlamaktır. Böylece kişi, yaşamına yön verebilir, değerlerini yeniden tanımlayabilir ve varoluşuna daha derin bir anlam kazandırabilir.

Psikoterapi Bireylere Hangi Durumlarda Uygulanır?

Psikoterapi, zihinsel ve duygusal sağlığı destekler. Yaşanılan sorunları anlamlandırır ve başa çıkma becerilerini güçlendirir. Özellikle bazı akıl sağlığı sorunları, duygusal travmalar ve yaşam stresi, psikoterapi ile hafifletilebilir. Bu sayede soruna neden olan etkenlerin üstesinden gelmek ve yaşam kalitesini artırmak mümkündür. Psikoterapi, şu durumlarda sıklıkla uygulanır:

Duygudurum Bozuklukları: Depresyon, bipolar bozukluk, kalıcı depresif bozukluk (distimi), mevsimsel duygudurum bozukluğu gibi.

Anksiyete ve Kaygı Bozuklukları: Travma sonrası stres bozukluğu, panik atak, obsesif kompulsif bozukluk vb.

Yeme Bozuklukları: Anoreksiya ve diğer yeme bozuklukları vb.

Dikkat ve Davranış Bozuklukları: Dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB), oppozisyonel karşı gelme bozukluğu, davranım bozukluğu gibi durumlar.

Psikotik Bozukluklar: Şizofreni, şizoaffektif bozukluk, kısa süreli psikotik bozukluk gibi durumlar.

Bağımlılıklar: Alkol, madde kumar ve diğer davranışsal bağımlılıklar.

Yaşam Olayları Ve Kayıplar: Yakın birinin vefatı, boşanma veya ilişki problemleri.

Ciddi Sağlık Sorunlarıyla Başa Çıkma: MS, kanser ve diğer kronik hastalıklar gibi.

Kişilik bozuklukları ve ilişkisel sorunlar.

Travmalar ve öfke yönetimi problemleri.

Psikoterapi Nasıl Uygulanır?

Temel olarak konuşma üzerinde gerçekleştirilen psikoterapi, bireyin ihtiyaçlarına ve sorunlarına göre farklı yöntemler ve formatlarda uygulanabilir. Danışan, yaşadığı duygusal ve zihinsel sıkıntıları terapistiyle paylaşır ve birlikte çözüm yolları geliştirilir. Seans sıklığı ve süresi, danışanın ihtiyaçlarına ve seçilen terapi türüne göre değişir. Bazı durumlarda psikoterapi, ilaç tedavisiyle desteklenerek daha etkili sonuçlar elde edilebilir.

Uygulama yöntemleri şunlardır:

Bireysel Terapi: Danışan ve terapist arasında gerçekleşir; kişisel sorunlar ve hedefler üzerinde yoğunlaşılır.

Çift Terapisi: Eşlerin ilişki dinamiklerini güçlendirmek ve iletişim sorunlarını çözmek için uygulanır.

Aile Terapisi: Aile içi çatışmaları ele alır ve iletişimi, empatiyi geliştirmeye odaklanır.

Grup Terapisi: Benzer sorunları yaşayan kişilerin bir araya gelerek deneyimlerini paylaşmasını sağlar; sosyal destek ve farkındalık yaratır.

Psikoterapi Ücretleri Nasıl Belirlenir?

Psikoterapi ücretleri, terapistin deneyimi, seans süresi ve sıklığı, terapinin türü ve uygulandığı kurum gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Daha deneyimli veya özel alanlarda uzmanlaşmış terapistler genellikle farklı ücretlendirme uygular. Standart seans süresi genellikle 45–60 dakika olup, seans sayısı ve sıklığı da ücretleri etkiler. Bireysel, çift, aile veya grup terapisi fiyatlandırmada farklılık gösterebilir. Ayrıca özel klinikler, hastaneler ve online platformlar da kendi ücret politikalarına sahip olabilir.