Psikodrama Nedir? Hangi Alanlarda Kullanılır ve Nasıl Uygulanır? Uygulama Fiyatı Nedir?

Psikiyatr ve eğitmen Jacob Levy Moreno (1889-1974) tarafından geliştirilen psikodrama, “gerçeğin yeniden canlandırılması” olarak tanımlanan etkileşimli bir grup terapisidir. 1920’lerden itibaren öncelikle psikoterapi alanında, ardından pedagoji, eğitim ve endüstri alanlarında uygulanmaya başlanmıştır. Psikodrama, psikolojik bozuklukları “rol kuramı” çerçevesinde ele alır ve tiyatro tekniklerinden yararlanarak bireylerin geçmişte yaşadıkları olayları veya gelecekte karşılaşabilecekleri durumları sahnede canlandırmalarını sağlar. Bu süreç, farkındalık geliştirmeyi ve duygusal deneyimlerin daha iyi anlaşılmasını amaçlar. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Opr. Dr. Gülşah Dalgacı, psikodramanın hangi alanlarda kullanıldığını ve nasıl uygulandığını anlattı.

Psikodrama Nedir?

Psikodrama, insan psikolojisini temel alan ve sosyoloji ile tiyatro öğelerini de içinde barındıran bir yöntemdir. Bireyler, çocukluk, gençlik, ergenlik ve yaşlılık dönemlerinde yaşadıkları olayları sahnede spontane olarak canlandırarak duygularını ve düşüncelerini yansıtır. Başka bir deyişle, farklı roller aracılığıyla empati becerilerini geliştiren bir uygulamadır. Yaratıcı terapi yöntemiyle yürütülen psikodrama, kişinin geçmiş deneyimlerini ve içsel duygusal dalgalanmalarını hayal ettiği kurgularla sahnede ifade etmesini sağlar. Bu süreç, baskılanan duygusal sıkıntıların açığa çıkmasına (duygusal boşalma), içgörü kazanılmasına, kişinin kendi gerçekleriyle yüzleşmesine ve yeni davranışlar geliştirmesine olanak tanır; ayrıca problemlerinin çözümüne katkıda bulunur.

Psikodramada Kullanılan Temel Kavramları Nelerdir?

Psikodrama, psyche (ruh) ve drama (eylem) kelimelerinin birleşiminden oluşur. Literatürde sıkça kullanılan temel kavramlar arasında spontanlık (kendiliğinden, duruma uygun tepki), yaratıcılık (yeni düşünce üretme), empati (duygudaşlık), duygusal aktarım (transferans), tele, sahne, rol değiştirme ve protagonist yer alır. Psikodrama, katılımcılar için interaktif bir deneyim sunar. Bireyler, grup içinde geçmiş öykülerini, geleceğe dair öngörülerini, sorunlarını ve içsel çatışmalarını dramatize eder. Rol değişimi sayesinde empati becerileri gelişir ve farklı bakış açıları kazanılır.

Psikodrama Terapisinin Kullanıldığı Alanlar Nelerdir?

Uzman eşliğinde klinik ortamın yanı sıra iş ve eğitim gibi alanlarda da uygulanabilen psikodrama terapisi; bireylerin geçmiş, şimdi ve geleceğe dair duygularını, düşüncelerini, umutlarını, isteklerini ve inançlarını sahnede canlandırarak ifade etmelerini sağlar. Ayrıca duygusal boşalma (katarsis) sağlar ve çeşitli problemlerin çözümünde destek olur. Psikodramanın uygulandığı bazı alanlar şunlardır:

Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB):  Yaşanılan ya da tanık olunan travmatik bir olayın ardından ortaya çıkan psikolojik bir hastalık.

Madde Bağımlılığı: Kişinin bedensel veya ruhsal etkilerinden dolayı bir maddeyi (ör, sigara, alkol vb.) kullanmayı denetleyememesi ve bırakmakta güçlük yaşaması durumu.

Depresyon: Bireyin uzun süreli olarak çökkünlük, umutsuzluk ve ilgi kaybı yaşadığı bir duygu durum bozukluğu.

Öz Saygı ve Öz Güven Problemleri: Kişinin kendine değer verme ve kendi yeteneklerine inanma konusunda yaşadığı yetersizlik duyguları.

Anksiyete (Kaygı) Rahatsızlıkları: Kişinin günlük yaşamını etkileyen aşırı kaygı, korku ve gerginlik durumlarıyla karakterize ruhsal bozuklar.

Aile İçi İletişim Sorunları: Aile bireyleri arasında anlaşma, duygu paylaşımı ve etkileşimde yaşanan aksaklıklar.

Psikodrama Seanslarında İzlenen Aşamalar Nelerdir?

Psikodrama oturumları, ısınma, eylem (canlandırma) ve geri bildirim (paylaşım) gibi empati odaklı aşamalardan oluşur. Genellikle 4 yıldan 4 yıla kadar sürebilen süreçlerde, haftada bir veya iki kez düzenlenen; 8–12 kişinin katıldığı 2–3 saatlik seanslarda, drama yoluyla geçmiş, şimdi veya geleceğe dair terapiler gerçekleştirilir.

Isınma Aşaması: Grup üyelerinin birbirini tanımaya başladığı ilk adımdır. Bu evrede, katılımcıların kendilerini güvende hissetmeleri ve zihinsel ile duygusal olarak sürece hazırlanması amacıyla çeşitli etkinlikler düzenlenir. Grup üyeleri, oyunlar, egzersizler ve tekniklerle sahneye çıkmaya hazır hâle getirilir.

Eylem (Canlandırma) Aşaması: Psikodramanın uygulamaya geçirildiği bu aşamada, başoyuncu anlamına gelen bir protagonist belirlenir. Protagonist, geçmişten bugüne yaşadığı deneyimleri, içsel çelişkilerini, unutamadığı bir anekdotu veya geleceğe dair bir konuyu sahnede canlandırır. Bu süreçte, çeşitli nedenlerle bastırılmış duygu ve düşünceler açığa çıkar ve protagonist, çözümlenmemiş sorunlarıyla yüzleşme fırsatı bulur.

Geribildirim (Paylaşım) Aşaması: Bu aşamada psikodrama yöneticisi, protagonist, yardımcı oyuncular ve diğer katılımcılar, oyuna ilişkin görüşlerini ve izlenimlerini paylaşır. Bireylerin yapıcı geri bildirimler sunduğu bu “empati” yaklaşımlı süreç, protagonistin kendisini yalnız hissetmemesini sağlar.

Psikodrama Bireye Hangi Faydaları Sağlar?

Psikodrama, grup üyelerinin kendilerini daha iyi tanımalarına, sorunlara etkili çözümler bulmalarına ve iletişimlerini güçlendirmelerine yardımcı olur. Ayrıca bireyler, grup içinde yalnız hissetmemeyi, paylaşmayı ve geri bildirimler aracılığıyla sorunları farklı bir bakış açısıyla çözmeyi öğrenir.

Psikodrama Terapi Seansları Fiyatları Nasıl Belirlenir?

Psikodrama terapi seanslarının fiyatları, çeşitli kriterlere göre belirlenir. Bunlar arasında seans süresi, bireysel mi yoksa grup terapisi mi olduğu, terapistin deneyimi ve uzmanlığı, kliniğin konumu ile online seans, materyal kullanımı veya özel programlar gibi ek hizmetler yer alır. Bu faktörler, seans maliyetini etkiler.